روز جهانی لاک پشت

لاک پشت ها یا سنگ پشت ها به انگلیسی، Turtles, Tortoises :

 جانورانی خزنده، تخم‌گذار، علف‌خوار یا گوشتخوار هستند که بدنشان در یک پوشش استخوانی یا غضروفی به نام لاک که از دنده‌ها منشأ گرفته قرار دارد و فقط سر، دست‌ها، پاها و دم جانور از آن بیرون است. لاک‌پشت در هنگام احساس خطر می‌تواند دست و پای خود را به داخل آن کشیده و پنهان شود.

لاک‌پشت‌ها برحسب محیط زندگی به چند دسته تقسیم می‌شوند:

1. لاک‌پشت‌های رودخانه‌ای و برکه‌ای
2. لاک‌پشت‌های دریایی که پنجه نداشته و با کمک پاهای باله‌مانند خود در دریا شنا می‌کنند.
3. لاک‌پشت‌های خاکی یا خشکی‌زی

برخی ویژگی های لاک پشت ها:

-  دستِ‌کم چند گونه از لاک‌پشت‌ها توانایی تشخیص رنگ‌های مختلف را دارند و برخی از آن‌ها نیز رنگ‌های مشخصی را بر دیگر رنگ‌ها ترجیح می‌دهند. همچنین رنگ لاک‌پشت‌های نر در برخی از گونه‌ها در فصل جفت‌یابی تغییر کرده و به عنوان عاملی جهت جلب توجه ماده‌ها به کار می‌رود.

-  در چشم لاک‌پشت‌ها تعداد زیادیسلول‌های استوانه ای وجود دارد. به همین علت تصور می‌شود که لاک‌پشت‌ها توان دید در شب بسیار قوی دارند.

-  گونه‌ای لاک‌پشت به ناملاک‌پشت سربزرگ در مواقعی که توسط انسان یا جانوران شکارچی از آب خارج می‌شود برای ترساندن شکارچی، تولید صدایی غرش‌مانند می‌کند.

-  نکته جالب دیگر در مورد لاک پشت ها این است که لاکپشت‌ها توانایی یادگیری یک کلمه از زبان انسان را دارند، اما همان‌طور که سرعت پایینی در حرکت دارند، در یادگیری نیز بسیار کند می‌باشند. 

-  با وجود اینکه نسبت وزن مغزبه وزن بدن در لاک‌پشت‌ها پایین است اما لاک‌پشت‌ها هوش بالایی دارند. رفتارهایی مانند بازی کردن و حل مسائل در آن‌ها دیده شده است. لاک‌پشت‌های جنگلی در مقایسه با موش صحرایی (رَت) سفید توانایی بیشتری در مسیریابی در هزارتو دارند. بررسی‌ها نشات داده است که لاک‌پشت‌ها آموزش پذیرند و حافظهٔ بالایی نیز دارند.

-  بزرگ‌ترین لاک‌پشت موجود در طبیعتلاک‌پشت پشت‌چرمی دریایی است که می‌تواند بیش از دو متر طول و ۹۰۰ کیلوگرم وزن داشته باشد. لاک‌پشت‌های آب شیرین معمولاً جثه ای کوچک دارند اما گونه ای از آن‌ها به نام لاک‌پشت لاک نرم غول‌پیکر آسیایی ممکن است تا دو متر طول داشته باشد. همچنین گونهٔ لاک‌پشت گازگیر الیگاتور به عنوان بزرگ‌ترین گونهٔ لاک‌پشت در آمریکای شمالی می‌تواند تا هشتاد سانتی‌متر طول و ۱۱۳ کیلوگرم وزن داشته باشد . در گذشته گونه‌هایی از لاک‌پشت‌های خشکی‌زی بسیار بزرگ و غول‌پیکر در نواحی مختلف در سراسر دنیا وجود داشته‌اند اما برخی از آن‌ها در دورانی همزمان با پیدایش انسان منقرض یا به نواحی خاصی محدود شده‌اند. به نظر می‌رسد شکار بی‌رویه توسط انسان‌ها دلیل اصلی انقراض و کاهش پراکندگی این گونه‌ها بوده است و امروزه برخی از آن‌ها تنها در نقاط معدودی مانند جزایر گالاپاگوس و سیشل یافت می‌شوند. این لاک‌پشت‌ها می‌توانند تا ۱۳۰ سانتی‌متر طول و حدود ۳۰۰ کیلوگرم رشد کنند. بزرگ‌ترین گونهٔ منقرض‌شدهٔ لاک‌پشت‌ها موسوم به لاک‌پشت حاکم (Archelon) تا چهار متر طول و ۲۲۰۰ کیلوگرم وزن داشته و در دوره کرتاسه پسین می‌زیسته است. کوچک‌ترین لاک‌پشت کنونی گونه Chersobius signatus  با حداکثر ۸ سانتی‌متر طول و ۱۴۰ گرم وزن است و در آفریقای جنوبی یافت می‌شود.

نحوه زندگی:

لاک‌پشت‌ها به طور کلی موجوداتی آرام و کند هستند وعمدتاً گیاهخوار هستند و از گیاهان، میوه‌ها، سبزیجات و گاهی اوقات حشرات تغذیه می‌کنند. برخی از گونه‌ها نیز گوشتخوار هستند و از ماهی، گوشت و لاشه حیوانات دیگر تغذیه می‌کنند. لاک‌پشت‌ها بینایی، شنوایی و بویایی خوبی دارند و از این حواس برای یافتن غذا، جفت و شکارچیان استفاده می‌کنند.

محل زندگی:

لاک‌پشت‌ها در طیف وسیعی از زیستگاه‌ها از جمله جنگل‌ها، بیابان‌ها، چمنزارها، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها یافت می‌شوند. برخی از گونه‌ها مانند لاک‌پشت‌های دریایی، تمام یا بیشتر زندگی خود را در آب می‌گذرانند، در حالی که برخی دیگر مانند لاک‌پشت‌های خاکی، بیشتر وقت خود را در خشکی می‌گذرانند.

فواید لاک‌پشت‌ها برای محیط زیست:

لاک‌پشت‌ها نقش مهمی در حفظ تعادل اکوسیستم‌ها ایفا می‌کنند. به عنوان مثال:

• ​لاک‌پشت‌های خشکی‌زی به عنوان مهندسین اکولوژیکی نقش کلیدی، به ویژه در اکوسیستم‌های شکننده کویری، ایفا می‌کنند.
• لاک پشت‌ها نقش مهمی در حفظ تعادل اکولوژیکی محیط‌های طبیعی ایفا می‌کنند. به عنوان مثال، لاک پشت‌های دریایی با تغذیه از جلبک‌ها و گیاهان دریایی به تنظیم رشد آن‌ها کمک می‌کنند.

• لاک پشت‌های دریایی نیز با از بین بردن زباله‌های دریایی و جلوگیری از آلودگی محیط‌زیست دریایی، نقش مهمی در حفاظت از اکوسیستم‌های دریایی ایفا می‌کنند.
• لاک‌پشت‌ها در حین گشت و گذار در خشکی، دانه‌های گیاهان را با خود حمل می‌کنند و به پراکنده شدن آنها در مناطق جدید کمک می‌کنند.
• لاک‌پشت‌های دریایی با جابجا شدن بین محل‌های تغذیه و لانه‌گزینی، مواد مغذی را به اکوسیستم‌های مختلف منتقل می‌کنند.
• لاک‌پشت‌ها جاذبه‌های گردشگری محبوبی هستند و می‌توانند برای جوامع محلی درآمدزایی کنند.

غذا:

همانطور که قبلاً ذکر شد، لاک‌پشت‌ها به طور کلی گیاهخوار هستند گرچه لاک‌پشت‌ها بسته به گونه و محل زندگی رژیم غذایی متفاوتی دارند اما عموماً از گیاهان آبزی و بی‌مهرگانی همچون کرم‌ها و حلزون‌ها و حشرات و همچنین بقایای جانوران مرده تغذیه می‌کنند. برخی لاک‌پشت‌های برکه ای شکارچی هستند و از ماهی‌ها تغذیه می‌کنند. به دلیل نیاز زیاد به پروتئین در مراحل رشد و نمو، لاک‌پشت‌های کوچک و در حال رشد و نابالغ تمایل بیشتری به غذاهای گوشتی نشان می‌دهند.

لاک‌پشت‌های دریایی عمدتاً از غذاهای نرم همچون عروس دریایی و اسفنج‌های دریایی تغذیه می‌کنند. برخی از لاک‌پشت‌ها که دارای آرواره‌های قوی‌تری هستند ممکن است از صدف‌ها و غذاهای سخت‌تر نیز تغذیه کنند. البته بعضی از آن‌ها نیز مانند لاک‌پشت سبز دریایی تنها از گیاهان آبی و مخصوصاً جلبک‌ها تغذیه می‌کنند.

محافظت از لاک‌پشت‌ها:

لاک‌پشت‌ها با تهدیدات متعددی از جمله موارد زیر روبرو هستند:

• از دست دادن زیستگاه: توسعه ساحلی، کشاورزی و سایر فعالیت‌های انسانی زیستگاه‌های لاک‌پشت‌ها را از بین می‌برد و آنها را مجبور به زندگی در مناطق کوچکتر و شلوغ‌تر می‌کند.
• شکار: لاک‌پشت‌ها برای گوشت، تخم و لاک خود شکار می‌شوند.
• آلودگی: لاک‌پشت‌ها در معرض آلودگی آب و خاک ناشی از فعالیت‌های انسانی قرار دارند.
• تغییر آب و هوا: تغییر آب و هوا در حال افزایش سطح دریا و تغییر الگوهای آب و هوایی است که بر لاک‌پشت‌ها و لانه‌های آنها تأثیر می‌گذارد.

اقدامات زیادی برای محافظت از لاک‌پشت‌ها و زیستگاه‌هایشان در حال انجام است. به عنوان مثال:

• ایجاد مناطق حفاظت شده: مناطق حفاظت شده برای محافظت از لاک‌پشت‌ها و زیستگاه‌هایشان در برابر توسعه و سایر فعالیت‌های مضر ایجاد شده است.
• قوانین و مقررات: قوانینی برای محافظت از لاک‌پشت‌ها از شکار و تجارت غیرقانونی وضع شده است.
• برنامه‌های آموزشی: برنامه‌های آموزشی برای افزایش آگاهی مردم در مورد لاک‌پشت‌ها و اهمیت محافظت از آنها ارائه می‌شود.
• تحقیقات علمی: تحقیقات علمی برای درک بهتر زیست‌شناسی، تهدیدات و نیازهای لاک‌پشت‌ها در حال انجام است.

شما می‌توانید با انجام اقدامات زیر به محافظت از لاک‌پشت‌ها کمک کنید:

• از سازمان‌های حفاظت از لاک‌پشت حمایت کنید: سازمان‌های زیادی در سراسر جهان برای محافظت از لاک‌پشت‌ها و زیستگاه‌هایشان تلاش می‌کنند. می‌توانید با اهدای کمک مالی یا داوطلب شدن در وقت خود از آنها حمایت کنید.
• در مورد لاک‌پشت‌ها و تهدیدات آنها آگاهی کسب کنید: هر چه بیشتر در مورد لاک‌پشت‌ها بدانید، بهتر می‌توانید برای محافظت از آنها اقدام کنید. منابع آموزشی زیادی به صورت آنلاین و در کتابخانه‌ها موجود است.
• کاهش ردپای کربنی خود: تغییرات آب و هوایی یکی از بزرگترین تهدیدات لاک‌پشت‌ها است. با کاهش ردپای کربنی خود می توانید به مقابله با این تهدید کمک کنید.
• از محصولات پایدار استفاده کنید: بسیاری از محصولات روزمره می توانند برای لاک‌پشت‌ها و محیط زیست مضر باشند. با انتخاب محصولات پایدار می توانید به کاهش این آسیب کمک کنید.
• هرگز لاک‌پشت را به عنوان حیوان خانگی خریداری نکنید: تجارت حیوانات خانگی غیرقانونی لاک‌پشت‌ها یکی از تهدیدات اصلی آنها است. هرگز لاک‌پشت را به عنوان حیوان خانگی نخرید و از فروشگاه‌هایی که آنها را می‌فروشند حمایت نکنید.
• کاهش زباله‌های پلاستیکی: لاک‌پشت‌های دریایی به اشتباه کیسه‌های پلاستیکی را برای عروس دریایی تجزیه‌ناپذیر تصور کرده و می‌خورند که می‌تواند منجر به مرگ آنها شود. با کاهش مصرف پلاستیک و دور انداختن صحیح زباله‌ها به محافظت از لاک‌پشت‌ها کمک کنید.
• با آگاهی به دیگران کمک کنید: با دوستان و خانواده خود در مورد لاک‌پشت‌ها و تهدیداتی که با آنها روبرو هستند صحبت کنید. هر چه افراد بیشتری از این موضوع آگاه باشند، بهتر می‌توانیم برای محافظت از لاک‌پشت‌ها اقدام کنیم.

با انجام این اقدامات کوچک، می توانیم تفاوت بزرگی در آینده لاک‌پشت‌ها ایجاد کنیم.

1. https://www.cfzo.ir/ns/1544
2. https://noohiran.com/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C/%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D9%84%D8%A7%DA%A9-%D9%BE%D8%B4%D8%AA/
3. https://www.divessi.com/fa/blog/amazing-facts-about-turtles-8987.html
4. https://insf.org/fa/news/335/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%84%D8%A7%DA%A9-%D9%BE%D8%B4%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%B7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA
5.  "How Long Do Turtles Live?". The Spruce Pets (Retrieved 2020-11-06.
6.  مجموعه واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان فارسی تا پایان سال ۱۳۸۹.
7.  اوستا جلیل دوستخواه صفحه ۸۰۳
8. "Turtle - Wikipedia". en.m.wikipedia.org .Retrieved 2020-09-06.
9.  Loehr, Victor J. T. (2018-01-01). "Thermoregulatory challenges in the habitat of the world's smallest tortoise, Chersobius signatus". Journal of Thermal Biology 71: 62–68. doi:10.1016/j.jtherbio.2017.10.018. ISSN 0306-4565.
10. Loehr, Victor J. T. (2018-01-01). "Thermoregulatory challenges in the habitat of the world's smallest tortoise, Chersobius signatus". Journal of Thermal Biology 71: 62–68. doi:10.1016/j.jtherbio.2017.10.018. ISSN 0306-4565.
11.  Ferrara, Camila R.; Vogt, Richard C.; Sousa-Lima, Renata S. (2013-02). "Turtle vocalizations as the first evidence of posthatching parental care in chelonians". Journal of Comparative Psychology (Washington, D.C. : 1983). 127 (1): 24–32. doi:10.1037/a0029656. ISSN 1939-2087. PMID 23088649. {{cite journal}}
12.  Gutnick, Tamar; Weissenbacher, Anton; Kuba, Michael J. (2020-01). "The underestimated giants: operant conditioning, visual discrimination and long-term memory in giant tortoises". Animal Cognition. 23 (1): 159–167. doi:10.1007/s10071-019-01326-6. ISSN 1435-9456. PMID 31720927. {{cite journal}}
13.  دانشنامه آکسفورد، جلد ۲ ص ۵۷۱
14. "Turtle - Wikipedia". en.m.wikipedia.org (به انگلیسی). Retrieved 2020-09-13.
15.  Morera-Brenes, Bernal; Mónge-Nájera, Julián (2011-06-01). "Immersion periods in four neotropical turtles". UNED Research Journal (به اسپانیایی). 3 (1): 97–97. doi:10.22458/urj.v3i1.212. ISSN 1659-441X.
16.  «Welcome to what-do-turtles-eat.com». www.what-do-turtles-eat.com.
17. عسکری حصنی، مجید: احیاء و بازسازی زیستگاه‌های تخمگذاری لاک‌پشت‌های دریایی در جزیره لارک با تأکید بر فرهنگ‌سازی و آموزش جوامع محلی. اردیبهشت ۱۳۹۷.
18.  مجموعه واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان فارسی تا پایان سال ۱۳۸۹.
19.  «Tortoise and Freshwater Turtle Specialist Group». doi:10.3854/crm.7.checklist.atlas.v8.2017.
20.  «Trachemys_scripta_elegans».
21. https://www.euronews.com/green/2023/05/26/turtle-power-panama-gives-legal-rights-to-sea-turtles-protecting-against-pollution-and-poa
22. https://www.demilked.com/adorable-turtle-tortoise-pics/
23. https://www.bbc.com/news/world-latin-america-62721020